Een andere kijk op werk: 8 tips van sociaal ondernemer Etemf

We spreken met Bart de Jong, samen met John de Jong eigenaar van metaalbewerkingsbedrijf Etemf, en met Ilse Polderman, verbonden aan WSP als ondernemersadviseur van het Leerwerkloket Midden-Brabant. Ilse werd met haar WSP-collega’s van de sectortafel Techniek rondgeleid bij Etemf. Tijdens deze rondleiding vertelden Bart en John hoe ze samenwerken met Werkgeversservicepunt Midden-Brabant. En hoe deze samenwerking heeft bijgedragen aan een transformatie van het bedrijf, waarbij op een andere manier naar taken en talenten wordt gekeken. Zo ontstond het idee om het inspirerende verhaal over sociaal ondernemen van Etemf op te tekenen. En daar zitten we dan, aan de houten vergadertafel in een lichte ruimte die ook als showroom fungeert.

Meteen valt de open en nieuwsgierige blik van Bart op. Hij wil weten wat mensen drijft, stelt veel vragen en heeft een neus voor kansen en talent. Hij gelooft in gemotiveerde mensen. Daarnaast benut hij intensief en dankbaar subsidies, regelingen en tools zoals de proefplaatsing en loonwaardemeting. Hij onderhoudt zijn contacten met oprechte interesse en plezier. En dat merken wij. Lees het succesverhaal en steek iets op van zijn 8 tips voor sociaal ondernemen!

Sociaal ondernemen

Etemf barst van de voorbeelden van medewerkers die zijn aangenomen door met een andere manier en met open blik naar de arbeidsmarkt te kijken. In dit verhaal worden 4 voorbeelden uitgelicht. Bij sollicitaties laat Etemf cv’s en functieomschrijvingen helemaal los en kijkt of er een match is tussen taken en talenten. Bart en John zien de motivatie van de kandidaat, wat diegene wil kunnen en in zijn mars heeft. Bart: “Niemand is hier anders. Als iemand enthousiast is, kan die komen werken.” Bart vertelt dat het ook wel eens mislukt natuurlijk. Wat wél werkt, is een goede intrinsieke motivatie. Bart: “Ik vind het zelf ook leuk om achter in de werkplaats een ronde te lopen, te zien wat er speelt en wat de collega’s bezighoudt, niet alleen werkgerelateerd.”

Bart de Jong en John de Jong, eigenaren Etemf (Foto: Make it in Tilburg)

Voorbeeld 1: vaak kunnen mensen veel meer

Bart: “Wij creëren de hele dag problemen door het vraagstuk van onze klanten uit handen te nemen en lossen ze ook meteen zelf op.” Etemf had een opdracht waar massaproductie voor nodig was en hiervoor werd een uitzendkracht ingezet. Het ging om hele simpele werkzaamheden waar geen ervaring voor nodig was. Bij toeval kwamen ze erachter dat deze persoon ook kennis bleek te hebben van het besturingssysteem van de lasermachine. En dat is dan weer heel gespecialiseerd werk. Bart: “Inmiddels werkt hij al 7 jaar bij ons en is hij uitgegroeid tot een onmisbare vakman. Hij heeft nu een echt beroep en is daar trots op. Vaak kunnen de mensen veel meer, alleen staat dat niet altijd op papier.”

Aan tafel met Bart de Jong, mede-eigenaar Etemf

“Iedereen kan alles worden, daar zijn wij van overtuigd. We hebben intern veel werkzaamheden uit elkaar getrokken. En zo krijgen we vacatures ingevuld op een manier die op papier niet mogelijk was.”
– Bart de Jong, mede-eigenaar Etemf

 

Personeel vinden door een andere kijk op werk

Sociaal ondernemen kan alleen omdat Etemf zo groot is geworden: van 11 naar 40 man personeel en zo’n 3.000 m2 fysieke ruimte. De taak folie verwijderen van metaal is normaal gesproken een klein klusje, maar met seriewerk is 75 keer 5 minuten folie verwijderen al gauw een dagtaak. Bart legt uit: “Iedereen kan alles worden, daar zijn wij van overtuigd. We hebben intern veel werkzaamheden uit elkaar getrokken. En zo krijgen we vacatures ingevuld op een manier die op papier niet mogelijk was.”

Goede tools: proefplaatsing en loonwaardemeting

Etemf had een jongen aangenomen die tussen de wal en het schip viel. Hij wilde heel graag werken en dacht, toen hij met Etemf kennis maakte: ‘Misschien dat ik dit kan’. Hij kwam een dag werken en zei de volgende dag dat hij op YouTube had opgezocht hoe de machine werkt. Bart : “De proefplaatsing is een heel goede tool. Zo kun je bijvoorbeeld iemand aannemen met behoud van uitkering. En zo kunnen beide partijen verkennen of ze bij elkaar passen. Ook de loonwaardemeting is een goede tool om iemand in te zetten. Diegene hoeft niet 100% mee te draaien, want we betalen ook niet 100%. Wat diegene nog meer kan, is mooi meegenomen maar het is ook prima als zijn ontwikkeling stilstaat.”

Werkplaats Etemf met een werknemer

“Bij WSP weten ze: als iemand met zijn of haar handen wil werken, moeten we bij Etemf zijn.”
– Bart de Jong, mede-eigenaar Etemf

 

Voorbeeld 2: geen tijdsdruk

Bart: “We hebben dankzij verschillende regelingen de financiële ruimte om geen tijdsdruk op de mensen en hun werkzaamheden te leggen.” Er zijn medewerkers die eenzijdige of heel eenvoudige werkzaamheden uitvoeren. Doordat we gegroeid zijn, hebben we meer seriewerk en een die medewerker in zijn eigen tempo werken en laten zien wat hij nog meer kan en wil.” Tijdens de rondleiding op de werkplaats zien we een voorbeeld: iemand moet 20 schroeven in een zakje doen. Hij heeft een weegschaal waar hij de schroeven op kan leggen, zodat hij niet tot 20 hoeft te tellen, maar tot 20 weegt.

Lasmasker in de werkplaats van Etemf

‘Leerling wordt leraar’

Anno 2022 past Etemf een werkwijze toe die ze ‘Leerling wordt leraar’ noemen. Bart: “We hebben een andere dynamiek op de werkvloer. Werknemers van de oude garde leren het vak aan leerlingen of nieuwe collega’s. Een vakman die al geruime tijd bepaalde taken uitvoert, legt deze uit aan een nieuwe collega, zodat diegene het zelf kan doen. Zo kunnen we mensen aannemen zonder startkwalificatie en opleiding.” WSP-adviseur Ilse: “Mooi om te zien hoe die vakman zelf gegroeid is naar een meester-gezel rol. Op een hele natuurlijke wijze is binnen dit bedrijf een leercultuur ontstaan.” Waarop Bart antwoordt: “De vakmannen hebben soms zelf niet in de gaten dat ze leiding geven.”

“Op een hele natuurlijke wijze is binnen dit bedrijf een leercultuur ontstaan.”
– Ilse Polderman, WSP-adviseur

 

Leercultuur: Richting, Ruimte en Ruggensteun

WSP-adviseur Ilse vertelt over de leercultuur bij Etemf: “Je creëert zo veel diversiteit. Medewerkers leren van elkaar, de vakman van de leerling en andersom. Vakinhoudelijk natuurlijk, maar ook op andere vlakken, zoals samenwerking en communicatie. Er ontstaat een leercultuur.” Vanuit het Leerwerkloket, onderdeel van WSP, zien Ilse en haar collega’s hoe belangrijk het is om een cultuur te hebben waarin leren mogelijk is. Dat is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Het vergt een aantal basisvoorwaarden, die in de 3 R’s zitten: Richting, Ruimte en Ruggensteun. 1. Richting: waar wil en kan een medewerker naartoe ontwikkelen; 2. Ruimte: maakt het bedrijf tijd en ruimte voor ontwikkeling; en 3. is er ruggensteun, de veiligheid om te leren van dat wat niet goed gaat.

Werkplaats Etemf met een aantal medewerkers

“Door het ‘Leerling wordt leraar’-principe kunnen we mensen aannemen zonder startkwalificatie en opleiding.”
– Bart de Jong, mede-eigenaar Etemf

 

‘Hoe wil je verder?’

Iedere vakman bij Etemf heeft een aantal leerlingen om zich heen. Aan collega’s wordt regelmatig gevraagd: ‘wat wil je doen, hoe wil je verder?’ Die collega’s wijzen dan altijd naar de vakman. Zij willen ook het vak leren om uiteindelijk bepaalde producten te kunnen maken. 

Een dag meedraaien

Etemf onderhoudt nauwe contacten met WSP Midden-Brabant. De samenwerking met WSP is rond 2016 begonnen. Etemf is ook gekoppeld aan het Rangeerterrein (Leerwerkloket Midden-Brabant). Mensen vanuit het rangeerterrein Techniek met interesse in metaalbewerking kunnen bij Etemf kennismaken met het werk en de omgeving. Dit kan door een gesprek, een rondleiding, een dag meedraaien of een stage. Daarnaast heeft Etemf ook veel contact met gemeente Tilburg, onderdeel van WSP Midden-Brabant. Daar weten ze: als iemand met zijn of haar handen wil werken, moeten we bij Etemf zijn. Zo heeft hij een aantal vakmensen in dienst die statushouders zijn. Eén van hen toonde Bart een filmpje op zijn telefoon waarop hij op straat een complete kroonluchter in elkaar laste. Bart: “Wij voeren dan geen sollicitatiegesprek, maar laten mensen gewoon een dag meedraaien. Zo wordt iemand een vakman.”

“Soms voeren wij geen sollicitatiegesprek met mensen, maar laten we ze gewoon een dag meedraaien.”
– Bart de Jong, mede-eigenaar Etemf

Bart de Jong, mede-eigenaar Etemf, vertelt over sociaal ondernemen

Fitsum

We spreken Fitsum, die nu bijna vier jaar voor Etemf werkt. Hij vindt het leuk: “Het gaat goed”. Vandaag is hij samen met een collega verrijdbare karretjes aan het lassen en afmonteren. Hij houdt van het samenwerken met collega’s. Fitsum heeft de driejarige ROC-opleiding Plaatwerker niveau 3 afgerond. Dit heeft zijn loopbaan een boost gegeven. Bovendien gaat hij ook nog een lasdiploma halen.

Werknemer Fitsum (r) in gesprek met Bart (l) op de werkplaats

In de praktijk leren

Het personeelstekort, dat nu zeer actueel is, is voor Etemf een bekend gegeven. Gekwalificeerde mensen zijn moeilijk te vinden, dat was 11 jaar geleden ook al zo. Op het ROC wordt nu een handjevol leerlingen opgeleid tot metaalbewerker. Bart: “Gemotiveerde medewerkers kunnen in de praktijk leren. Als je een geautomatiseerde machine hebt kun je die laten bedienen door een allround vakman of door één iemand die de machine helemaal eigen wil maken en kan bedienen.” Ilse merkt op dat de praktijkleerroute hierbij goed kan werken. De praktijkverklaring is een erkenning en een bewijs van het beheersen van specifieke vakvaardigheden. Ilse: “De praktijkverklaring wordt door medewerkers als waardevol ervaren. Het geeft zelfvertrouwen en is een aanzet om verder te ontwikkelen.”

Voorbeeld 3: van Beschut werken naar ‘one of the guys’

Etemf heeft jongens uit de doelgroep aangenomen voor bepaalde facetten van metaalbewerking. Zo is een jongen in dienst die een ‘beschut werk indicatie’ kreeg van de gemeente. Hij is getoetst door professionals en heeft dit stempel gekregen. In het laatste jaar dat hij leerplichtig was, begon hij bij Etemf met heel eenvoudige werkzaamheden. Bart: “Inmiddels werkt hij hier al drie jaar. Hij is trots dat hij ‘one of the guys’ is en doet het goed. Niemand is hier anders.” Alle medewerkers krijgen meteen een T-shirt, polo en trui met Etemf-logo. 

Bart de Jong tijdens de rondleiding in de werkplaats

“We hebben dankzij verschillende regelingen de financiële ruimte om geen tijdsdruk op de mensen en hun werkzaamheden te leggen.”
– Bart de Jong, mede-eigenaar Etemf

Voorbeeld 4: de hele dag ‘tetrissen’

In de ruimte waar ‘Engineering’ op de deur staat, wordt het voorbereidend werk gedaan. Hier werkt een jongen die voorbereidingen treft voor de lasermachine. Deze medewerker heeft een indicatie voor beschut werk. Hij kan niet tegen de vele prikkels op een werkvloer en een discussie met hem voeren is moeilijk.  Wel kan hij heel goed werken met de computer. Hij haalt dagelijks zo veel mogelijk losse stukken uit een metaalplaat van 3 bij 1,5 meter. Bart: “Zo’n plaat kost al snel 500 euro en deze jongen is erg goed in het leggen van de puzzel. Hij neemt de opdracht serieus en is erg goed in het werken met de computer. Hij ‘tetrist’ net zo lang totdat het materiaal optimaal gebruikt kan worden.”

‘Engineering’, de plek waar het voorbereidende werk voor de werkvloer wordt gedaan

Stimuleringsfonds: financiële ondersteuning in ruil voor duurzame werkplekken

Bart heeft contact met WSP accountmanager Rudy Aerts. Via Rudy kwam hij in aanraking met het Ondernemersakkoord Midden-Brabant, waar het Stimuleringsfonds aan is verbonden. Het Stimuleringsfonds ondersteunt bedrijven door investeringen mogelijk te maken om mensen zonder (vak)diploma’s in de techniek toch het vak te kunnen leren. Bart: “Wij kregen deze ondersteuning in ruil voor duurzame werkplekken. Eén van de plaatsen is bijvoorbeeld ingevuld met de jongen die op de computer ‘tetrist’.”

Trots

Bart en John zijn trots op Etemf en wat zij samen hebben bereikt. Bart vat het mooi samen in de uitspraak: “Ik zou meteen iemand aannemen als die Etemf op zijn cv heeft staan.”

Tips!

Tot slot heeft Bart tips voor andere ondernemers die sociaal willen ondernemen (maatschappelijk verantwoord ondernemen):

1. Sta open om anders te denken, wees sociaal en heb ook begrip voor tekortkomingen;
2. Laat cv’s en functieomschrijvingen los, haal intern werkzaamheden uit elkaar;
3. Zoek intrinsiek gemotiveerde mensen die het leuk vinden om in jouw bedrijf te werken;
4. ‘Leerling wordt leraar’: gemotiveerde mensen kunnen in de praktijk alles leren;
5. Creëer financiële ruimte om sociaal te ondernemen door gebruik te maken van de vele tools, subsidies en regelingen. Denk aan proefplaatsing, praktijkleerroute, loonwaardemeting, stagiaires;
6. Netwerk! Maak gebruik van goede contacten, onderhoud deze en breid je netwerk uit. netwerk is toeval. Zoek toeval op;
7. Als je bedrijf wat groter is, zijn de mogelijkheden voor sociaal ondernemen groter;
8. Voer geen sollicitatiegesprek maar laat mensen een dag meedraaien op de werkvloer.

Tekst: WerkgeversServicepunt Midden-Brabant
Beeld: Buro Werktuig